عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
سفال چیست؟
در دانشنامه عمومی آمده که سفال نوعی سرامیک است که ۸۵۰ درجه تا ۱۰۰۰ درجه سانتی گراد حرارت می بیند و دارای تخلخل و منافذ است. همانطور که می دانید سفال یکی از قدیمی ترین ساخته های دست بشر با استفاده از منابع طبیعی یعنی خاک رس جهت تامین نیاز مصرفی خانواده شامل: انواع کاسه و بشقاب، پارچ و لیوان، گلدان سفالی و غیره می باشد. همچنین سفال شامل ساخت انواع مجسمه های گلی، تصاویر انسان، حیوان، گل و تزئینات است.
یکی از دستگاه های مورد استفاده در سفالگری، چرخ سفالگری است، البته امروزه بجز چرخ سفالگری روش های دیگری هم برای ساخت سفال استفاده می شود. بطور کلی هرچیزی که با گل رس ساخته شود سفال نام دارد و کسی که با گل رس چیزهایی می سازد سفالگر نام دارد. در ادامه مطلب بیشتر با موضوع سفال آشنا خواهیم شد، پس با شهر سفال همراه باشید.
تاریخچه سفالگری در شهر لالجین
تاریخچه ساخت سفال از بدو آفرینش انسان در ادوار تاریخی و تمدنهای بشری مشهود و نمایان می باشد. در لالجین نیز با استناد به آثار کشف شده در لایه های زیر زمین سابقه حدود ۷۰۰ سال قرین به حقیقت می باشد. دلیل گسترش و رونق سفالگری در این شهر وجود لایه های رسوبی مرغوب خاک رس در اراضی منطقه است.
تعداد کارگاه های سفالگری در لالجین حدود ۹۰۰ واحد بوده که به دو روش چرخی و قالبی فعالیت می نمایند. با وجود استادکاران ماهر و با سابقه فراوان در رشته سفالگری شهر لالجین، نام استاد حاج عسگر عسگری پدر سفال ایران با ۹۰ سال سن نمایان است. در حال حاضر ایشان در کارگاه سفالگری سنتی فعالیت دارند که همه روزه مورد بازدید گردشگران داخلی و خارجی قرار می گیرد.
همچنین بخوانید: تاریخچه و پیشینه هنر سفالگری
تصویر استاد حاج عسگر عسگری در کارگاه خود _ سفال چیست
سفالگری با چرخ
در نوع تولید سفال چرخی نیاز به چرخ سفالگری بوده و ملزومات آن ورقه مسی سه گوش به نام موشده و نخ برش و انواع ابزار تراش فلزی می باشد. در این روش سفالگران به اندازه لازم از گل رس را برمی دارند و آن را به شکل کله قند در می آورند که در اصطلاح به آن چونه می گویند، چونه را در حالیکه چرخ روشن است، محکم روی سطح صافی که روی چرخ سفالگری قرار دارد می اندازند و شروع به بازی با گل می کنند و بعد از زمان کوتاهی سفال مورد نظر خود را می سازند، با استفاده از موشده یا مُشده سطح سفال را صاف می کنند و در آخر با استفاده از سیم مسی سفال را از چرخ جدا می کنند.
در نوع تولید قالبی استفاده از قالب های گچی با نقش و نگار زیبا متداول می باشد که در این روش سفالگران گل رس را در سطح قالب به طور کامل پخش می کنند و با کش می بندند و اجازه می دهند سفال موردنظر خشک شود و در ادامه بقیه مراحل مثل تراش و شست و شو و پخت در هر دو روش یکسان است.
بیشتر بدانید: روشهای ساخت سفال
تصویر استاد ابراهیم نادری در حال سفالگری با چرخ _ سفال چیست
مراحل تهیه ی گل سفالگری
سفالگران لالجینی در ابتدای کار خاک رس را الک می کنند و بعد مقدار زیادی آب به آن اضافه می کنند و در مقابل نور خورشید قرار می دهند تا آب اضافی آن تبخیر شود، بعد از اینکه آب اضافی آن تبخیر شد در کارگاه آن را به خوبی ورز می دهند تا هوا و حباب های داخل گل از بین رود و گل استحکام کافی پیدا کند.
حالا گل آماده ی خلق یک اثر هنری زیباست. تمام مراحلی که گفته شد در قدیم با دست و به سختی انجام میشد، اما با پیشرفت تکنولوژی و آمدن دستگاه ها همه این مراحل با دستگاه های مخصوص انجام می شود. قرمز بودن رنگ گل سفالگری به دلیل وجود ذرات آهن در خاک رس است.
بیشتر بدانید: مراحل تهیه گل سفالگری
نقاشی و میناکاری روی سفال
نقاشی روی سفال خام روش های خاصی دارد که با استفاده از رنگ های روغنی، شیمیایی و لعابی انجام می شود و نقاشان با هنر و خلاقیت خود طرح های خاصی روی سفال می کشند. میناکاری یا لعاب برجسته هم یکی از روش های تزیین سفال است که در آن از طرح های اسلیمی استفاده می شود و ابزار مخصوصی دارد. میناکاری ظرافت و دقت بسیاری می خواهد تا نتیجه ی کار آنطور که باید زیبا و مورد پسند باشد، بعد از تمام شدن تولید سفال، کار میناکاری در سه مرحله انجام می شود که شامل: کشیدن الگو، قلم زنی و لعاب زنی است.
بیشتر بدانید: آموزش میناکاری روی سفال
نمونه ای از سفال میناکاری شده _ سفال چیست
نقاشی زیرلعابی روی سفال
تکنیک نقاشی زیرلعابی تکنیکی است که در آن محصول خام پخت (بیسکویت) با لعاب نقاشی می شود و سپس سطح کل کار فریت پاشی می شود. محصول نقاشی شده و فریت پاشی شده، روانه ی کوره می شود تا تحت دمای حدودی ۱۰۰۰ درجه ی سانتیگرادی، قسمت های نقاشی شده به صورت رنگی (زرد، نارنجی، سبز، قهوه ای و… ) در آید.
پوشش فریت روی کار، سطحی صیقلی، براق و شیشه ای به کار می بخشد و نوعی روکش مخصوص و شفاف است که روی ظروف سفالی و کاشی های سفالی می کشند و زیبایی کار را دو چندان می کند. نقوش کار شده با قلم مو روی کار، زیر لایه ای از فریت دفن می شوند، این نوع از نقاشی به نقاشی زیرلعابی معروف شده است.
یک نمونه گلدان زیرلعابی _ سفال چیست
ترانسفر روی سفال
ترانسفر یا عکسبرگردان، نوعی برچسب می باشد که بعد از پخت دوم (پخت لعاب)، با آب روی سطح مورد نظر چسبانده می شود. ترانسفرها به دو نوع گرم و سرد تقسیم می شوند. ترانسفرهای گرم، پس از چسبانده شدن روی کار، باید مجدد به کوره رفته و تحت حرارتی در رِنج ۶۰۰-۷۰۰ درجه ی سانتی گراد پخته شوند و کاملا” با کار عجین گشته، تا بعدها با آب، خراش و دیگر موارد آسیب نبیند (کَنده نشوند، خط و خش برندارند و …) .
اما ترانسفرهای سرد، بعد از چسباندن روی کار، تحت هیچ حرارتی قرار نمی گیرند در نتیجه از آسیب های محتمل در طول عمر محصول، مصون نیستند. لازم به ذکر است، باتوجه به پخت سه باره ی محصولات ترانسفر گرم، قیمت تمام شده شان، بیشتر از کارهای ترانسفر سرد است.
۴ نکته اساسی که در خرید محصولات لعاب برجسته باید دقت کنید
- نکته اول: نظم نقوش و عدم بهم ریختگی آنهاست. محصولات لعاب برجسته سفالی که شاید شما آنها را با نام هایی چون میناکاری سفال، سفال نگینی و… بشناسید، در گام اول باید نقوشی منظم و بدون درهم تنیدگی داشته باشند. به طوری که هر نقش (ترمه، گل و…) به طور کامل در سطح کار مشاهده شود.
- نکته دوم: شفافیت جلد کار است. جلد کار یعنی هرآنچه از کار لعاب برجسته در بیرونی ترین لایه لعاب های آن می بینیم. جلد کارهای سفال لعاب برجسته لعاب شیشه ای رنگ است که فریت یا لعاب ترانس نام دارد. این لعاب که سطح زیرین خود را به خوبی نمایش می دهد، باید در حد قابل قبولی شفاف باشد و نوری را که به آن تابیده می شود، به خوبی بازتاب دهد.
- نکته سوم: برجستگی سطح کار می باشد. اساسأ سطح کارهای لعاب برجسته همانطور که از نامش پیداست، باید برجسته باشد و این برجستگی باید هنگام لمس کار به خوبی حس شود.
- نکته چهارم: پایداری لعاب سفید، لعاب سفید به سبب شرایط خاصی که دارد، بیشتر از لعاب های دیگر در معرض خطر ریزش است. لعاب سفید کار با کیفیت لعاب برجسته در هنگام لمس همراه با فشار، نباید ریخته شود.
این چهار نکته اصلی که ممکن است به سبب بی تجربگی یا بی دقتی تولیدکننده، رعایت نشود در کنار نکات ریز دیگری چون امضاء دار بودن آثار، بسته بندی مناسب و… به شما کمک می کند تا از خرید خود رضایت کامل داشته باشید.
نکاتی برای استفاده از سفال
همه ما مدل های مختلفی از محصولات سفالی را در زندگی روزمره استفاده می کنیم حالا به عنوان دیزاین یا برای مصرف روزانه، چند نکته برای استفاده از ظروف سفالی قابل ذکر است، اینکه نباید ظروف سفالی را برای پخت و پز استفاده کرد مگر اینکه لعابکاری شده باشند زیرا سفال دارای نفوذ است و هوا به راحتی داخل ظرف نفوذ می کند و غذایی که داخل ظرف سفالی نگهداری می شود خیلی زود فاسد می شود.
قبل از تهیه سفال باید به تناسب آن با فضای خود دقت کنیم، سفال انواع مختلفی دارد و مناسب با سلیقه خود می توانیم آن را انتخاب کنیم. یکی از نکات مثبتی که استفاه از سفال دارد این است که سفال از خاک ساخته شده و استفاده از آن حس خوب آرامش را به همراه دارد.
امیدوارم از مطالب فوق با موضوع سفال چیست، لذت برده باشید و اطلاعات خوب و مفیدی از شهر لالجین بدست آورده باشید. شما می توانید تعدادی از محصولات سفالی مانند گلدان سفالی، سفال خام و غیره را در شهر سفال مشاهده کنید و سپس در صورت نیاز خرید کنید.
راستی! خوشحال میشیم در کانال تلگرام یا پیج اینستاگرام شهر سفال عضو بشید.
